Εποπτεία Νεοελληνική Τέχνη

βιβλιογραφία

Ζιρώ, Ο., Μερτζάνη, Ε. & Πετρίδου, Β. (2015). Ιστορία της τέχνης Γ' Λυκείου. ΙΤΥΕ

Λαμπράκη-Πλάκα, Μ. (2013). Τέσσερις αιώνες ελληνικής τέχνης. Γ' 'Εκδοση. Αθήνα: Εθνική Πινακοθήκη

                   Η Σταύρωση Βρίσκεται σήμερα στην Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδας.
                                    (αυγοτέμπερα σε ξύλο με διαστάσεις 83,5 εκ.x 59 εκ.)
Εντάσσεται στην κατηγορία των «ιταλοκρητικών» έργων του καλλιτέχνη και παρουσιάζει επιρροές από τον ρεαλισμό της υστερογοτθικής τεχνοτροπίας.
                                                 Ανδρέας Παβίας 
                   (π. 1440 - μεταξύ 1504-1512) 
απουσία προοπτικής
αλλεπάλληλες σειρές μορφών  - ουρανός / γη / κάτω κόσμος
ο σταυρός - άξονας συμμετρίας
το κεφάλι του Αδάμ - memento mori
η θρησκεία διαμορφώνει συνειδήσεις

Η Κοίμηση της Παναγίας των Ψαριανών, περ. 1567, 
τέμπερα σε ξύλο, 61,4x45 εκ.,
 Ερμούπολη, ΣΥΡΟΣ
Εκκλησία της Κοίμησης της Παναγίας.

Ανάσταση, 1597-1600, Μαδρίτη, Μουσείο του Πράδο
Δομήνικος Θεοτοκόπουλος   1541-1614

                                         Παναγία,  Εθνική Πινακοθήκη
        Παναγιώτης Δοξαράς 1662-1729
(Κουτήφαρι Μάνης, 1662 – Κέρκυρα, 1729) ήταν Έλληνας ζωγράφος, ιδρυτής της Επτανησιακής Σχολής.

υπάρχει σχέδιο, αλλά κυριαρχεί το φως
chiaroscuro μπαρόκ - τονικό χρώμα

Το 1664, η οικογένειά του εγκαταστάθηκε στην Ζάκυνθο, όπου έλαβε μαθήματα αγιογραφίας από τον Λέο (ή Λέω) Μόσκο. Το 1694 κατατάχθηκε στον στρατό των Βενετών και πολέμησε στην Χίο εναντίον των Οθωμανών. Το 1696 εγκατέλειψε τον ενετικό στρατό αλλά συνέχισε να του προσφέρει υπηρεσίες στρατολογώντας πολεμιστές για τον κατά των Οθωμανών πόλεμο. Οι Βενετοί τον αντάμειψαν δίνοντάς του αρχικά τον τίτλο του ιππότη, και αργότερα (1721) κτήματα στην Λευκάδα.

Από το 1699 έως το 1704 σπούδασε ζωγραφική στην Βενετία και από το 1704 μέχρι το 1715 έζησε στην Καλαμάτα. Τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του τα πέρασε στα Επτάνησα, ανάμεσα στην Ζάκυνθο, την Λευκάδα και την Κέρκυρα.

Το έργο του Παναγιώτη Δοξαρά σηματοδοτεί την στροφή της ελληνικής ζωγραφικής από την βυζαντινή αγιογραφία προς την δυτικοευρωπαϊκή αναγεννησιακή τέχνη. 

βυζαντινή τέχνη                επτανησιακή σχολή
maniera greca

ξύλο                                              μουσαμάς
τέμπερα                                        λάδι
δισδιάστατο                                 τρισδιάστατο

Ο φαρμακοποιός Δικόπουλος, 1825, 
Εθνική Πινακοθήκη

 Νικόλαος Καντούνης 

Ζάκυνθος, 1767 – Ζάκυνθος, 1834) ήταν Έλληνας ζωγράφος και ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της Επτανησιακής Σχολής.

ποτρέτο σχέδιο κλειστό / σταθερό / απόλυτο

ενιαίες πινελιές

άξονας σύνθεσης: κατακόρυφος

το χρώμα ελέγχεται από το περίγραμμα

φόντο χωρίς χωροχρονικό προσδιορισμό

η κοινωνία κινείται ιδεαλιστικά

Πορτρέτο ζεύγους, 
Λάδι σε μουσαμά, 48 εκ. x 58 εκ. 
Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδας
Διονύσιος Καλλυβωκάς ή Καλλιβωκάς
(Ζάκυνθος, 1806 - Αθήνα, 1877)

 Έλαβε τα πρώτα μαθήματα ζωγραφικής τα έλαβε από τον συμπατριώτη του Νικόλαο Καντούνη και συνέχισε τις σπουδές του στην Ακαδημία του Αγίου Λουκά στη Ρώμη και αργότερα στη Βασιλική Ακαδημία της Φλωρεντίας, πόλη στην οποία παρέμεινε επί δώδεκα χρόνια

Πρωτομαγιά στην Κέρκυρα
 Λάδι σε μουσαμά, 61 εκ. x 50 εκ. 
Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδας

Κερκυραϊκό τοπίο

το Ποντικονήσι

Ο Χαράλαμπος Παχής (1844 – 1891)
 ήταν Κερκυραίος ζωγράφος και ένας από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους της Επτανησιακής ζωγραφικής Σχολής.

ηθογραφία - τοπιογραφία
στατικό καλοσχεδιασμένο τοπίο

Το έργο του Marcel Duchamp

                     Marcel Duchamp   [1887-1968]
               μετα-ιμπρεσιονισμός/ κυβισμός / νταντά / εννοιολογική τέχνη

Rrose Sélavy (Marcel Duchamp). 1921. Photograph by Man Ray.
alter ego

                                      Ο Ντισάν σε παιχνίδι σκακιού

                                     Blainville-crevon, France 
                           1902
                          μετα ιμπρεσιονιστικό

          εκκλησία στην Blainville
                     1902

                                           λάμπα γκαζιού
                                     1903-4

                                     ΑΓΙΟΣ ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΣ
                                              1909

                              ΔΥΟ ΓΥΜΝΑ
                                 1910
                            μετα ιμπρεσιονιστικό

                        σχετικά με τη μικρή αδελφή
                                     1911

                                         Ο ΘΑΜΝΟΣ
                                            1910-11

                                         Jeune homme et jeune fille dans le printemps
                                               1911
                                                              φωβιστικό, συμβολιστικό

                               Nu descendant un escalier n° 2      1912
                                 γυμνό που κατεβαίνει μια σκάλα
                                                    κυβιστικό

                 
Original studio photograph. 
Shown to the left is the 2nd version of 
Bicycle Wheel, 1916-17. 
The original 1913 version and this 2nd version are lost. 

The Bottle Rack (also called Bottle Dryer or Hedgehog) 
(Egouttoir or Porte-bouteilles or Hérisson) 
is an artwork created in 1914 by Dada artist Marcel Duchamp. Duchamp labeled the piece a "readymade", 

                                           1914

Made by Duchamp while on a homeward bound train to Rouen in the half-darkness of dusk, this Readymade is essentially a cheap reproduction of a winter landscape with two drops of color added to it. Inscribed in the lower right corner with the words, "Pharmacie. Marcel Duchamp/ 1914," Pharmacy illustrates the imposition of authorship upon a piece by merely signing it.

Duchamp made three original copies of this commercial print in 1914. The artist once explained that these prints, sold in an art supply store, are signed by an unknown artist "of the worst kind" (Oliva 62). 

In Advance of the Broken Arm    1915

replica  1964

Wood and galvanized-iron snow shovel, 52" (132 cm) high

Fountain is a 1917 work produced by Marcel Duchamp. The piece was a porcelain urinal, which was signed "R.Mutt" and titled Fountain. Submitted for the exhibition of the Society of Independent Artists, in 1917, the first annual exhibition by the Society to be staged at The Grand Central Palace in New York, 
replica

                                                                             1919
objet trouvé ("found object") is a cheap postcard reproduction of Leonardo da Vinci's Mona Lisa onto which Duchamp drew a moustache and beard in pencil and appended the title

Constructed by a carpenter in accordance with Duchamp's instructions,
 Fresh Widow 
is a reduced scale version of the traditional floor-length French window. Duchamp covered the glass panes with panels of black leather, obstructing the metaphorical view through the window that is associated with illusionistic painting. With the change of three letters, Duchamp transforms "French window" into the title "Fresh Widow," a pun that points to the recent war and the bawdy tradition of amorous (or "fresh") widows of soldiers. 
Wood, metal, leather and Perspex
replica
1920


εγκαταλείπει την τέχνη του αμφιβληστροειδούς 
για να υπηρετήσει το πνεύμα...

       Paris.with My Tongue in My Cheek, 1959
 "tongue in cheek"  = αστειευόμενος
λογοπαίγνιο / pun

Marcel Duchamp's gravestone in Rouen, France with the epitaph 
D'ailleurs, c'est toujours les autres qui meurent 
(Besides, it's always the others who die).

Εποπτεία της τέχνης από το βιβλίο "Ιστορία της Τέχνης Γ' Λυκείου"

                                                                       σ. 17
                                                          30.000 - 25.000 π.Χ.
                                 βρίσκεται στο  Naturhistorisches Museum στη Βιέννη
                                                ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΤΟΥ ΒΙΛΕΝΤΟΡΦ

                                                      σ.  16
                                            ταύροι επιζωγραφισμένοι πάνω σε άγρια ζώα
                                                σπήλαιο Λασκό
                                                   15.000 - 12.000 π.Χ.
 

                                                                           σ. 21
                                                                 3.000 - 2.500 π.Χ.
                                                                ειδώλιο από στεατίτη
                                                                        ΠΑΦΟΣ                                                     

                                                                  σ. 35
                                                     2700- 2560 π.Χ
                                       πυραμίδες της Γκίζας
                                                      ΑΙΓΥΠΤΟΣ

                                                                    σ. 41
                                                                  1650 π.Χ
                                                                     ΨΑΡΑΣ
                                                             ακροτήρι της Θήρας

                                                                    σ. 43
                                                                 2700 π.Χ.
                                                            ο αρπιστής
                                              ΚΥΚΛΑΔΙΚΟ ΕΙΔΩΛΙΟ

                                                                     σ. 47
                                                            1300 π.Χ.
                                              ΠΥΛΗ ΤΩΝ ΛΕΟΝΤΩΝ  ΜΥΚΗΝΕΣ


                                                               

                                                                      σ. 62
                                                               530 π.Χ.
                                                        κούρος της Αναβύσσου "ο Κροίσος"

                                                                σ. 69
                                                     490-480 π.Χ.
                                                         ο παις του Κριτίου

                                                                 σ. 74
                                                                    150 π.Χ.
                                                          Αφροδίτη της Μήλου

                                                                    σ. 75
                                                        1ος αιώνας π.Χ.
                                         σύμπλεγμα του Λαοκόοντος
                              Αγήσανδρος - Αθηνόδωρος - Πολύδωρος

                                                                 σ. 79
                                                                   442-438 π.Χ.
                                          ζωφόρος του Παρθενώνα
                                                ΦΕΙΔΙΑΣ

                                                                 σ. 81
                                           427-424 π.Χ.
                                         ναός της Αθηνάς Νίκης στην Ακρόπολη

                                                                   σ. 90
                                                             118-128 μ.Χ.
                                     ΡΩΜΗ -  ΤΟ ΠΑΝΘΕΟΝ

                                                            σ. 102-3
                                             πριν το 306 μ.Χ.
                                  ΡΟΤΟΝΤΑ  - ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

                                                            σ. 105
                                                         532-537 μ.Χ.
                                          ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ - ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ
                                             Ανθέμιος & Ισίδωρος

                                                        σ. 113
                                                   1163-1250
                                              ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΩΝ ΠΑΡΙΣΙΩΝ
                                                 (γοτθική αρχιτεκτονική)

                                                        σ. 117
                                              1303-1306
                         cappella degli Scrovegni   Padova
                          Compianto sul Cristo morto, 
                                                Giotto  

                                                    σ. 130
                                        1η χιλιετία μ.Χ.
                            Περού, περιοχή ποταμού Πάλπα
                     440 feet long and almost as wide
                                   Hummingbird Geoglyph

                                                           σ. 143
                                                     1484
                           τέμπερα σε μουσαμά
                          μουσείο Ουφίτσι, Φλωρεντία
                                    Sandro Botticelli  (1445–1510) 
                                  la nascita di Venere
                               η γέννηση της Αφροδίοτης

                                                     σ. 153
                                               1610
                          Μαδρίτη, Μουσείο Πράδο
                                                ΔΟΜΗΝΙΚΟΣ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΣ

                                                      1661-1678
                                                    ΓΑΛΛΙΑ
                                                        σ. 167
        το ανάκτορο των Βερσαλιών του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΔ΄ 

                                                             1656
                                                    Μουσείο Πράδο, Μαδρίτη
                                                        σ. 171
                                            Las Meninas   του   Diego Velázquez
                                                        οι κυρίες των τιμών

                                                           1645-52
                                                             σ. 177
                                          Gian Lorenzo BERNINI
                                               η έκσταση της Αγίας Θηρεσίας

in her autobiography, her experience of religious ecstasy in her encounter with the angel is described as follows:

I saw in his hand a long spear of gold, and at the iron's point there seemed to be a little fire. He appeared to me to be thrusting it at times into my heart, and to pierce my very entrails; when he drew it out, he seemed to draw them out also, and to leave me all on fire with a great love of God. The pain was so great, that it made me moan; and yet so surpassing was the sweetness of this excessive pain, that I could not wish to be rid of it. The soul is satisfied now with nothing less than God. The pain is not bodily, but spiritual; though the body has its share in it. It is a caressing of love so sweet which now takes place between the soul and God, that I pray God of His goodness to make him experience it who may think that I am lying.

                                                        νεοκλασικισμός στη Γερμανία     
                                                                      1830-42
                                                                           σ. 187
                                                                 Leo von Klenze
                           Gedenkstätte Walhalla    Regensburg 
                                                              στη Βαυαρία

    Στη Σκανδιναβική μυθολογία είναι η αίθουσα του Όντιν, σπίτι σε όσους σκοτώνονται ένδοξα στη μάχη, τους οποίους καλωσορίζει ο Μπράγκικαι οι οποίοι συνοδεύονται στη εκεί από τις βαλκυρίες. Διαθέτει πεντακόσιες σαράντα πόρτες, τοίχους φτιαγμένους από λόγχες, στέγη φτιαγμένη από ασπίδες και πάγκους καλυμμένους με θώρακες στήθους. Λέγεται πως υπάρχει χώρος για όλους όσοι επιλεχθούν. Όλοι αυτοί ονομάζονται Εϊνχέργιαρ.

Κάθε μέρα, οι σφαγιασθέντες πολεμιστές που θα βοηθήσουν τον Οντίν στο Ράουναροκ, την τελική μάχη των θεών εναντίον των γιγάντων, οπλίζονται και κατά χιλιάδες προπονούνται σε μάχες στις πεδιάδες της Ασγάρδης. Τη νύχτα επιστρέφουν στο λαμπερό φρούριο και δειπνούν με ψημένο αγριογούρουνο πίνοντας μεθυστικό ρόφημα. Αυτοί που δεν καταφέρνουν να εισέλθουν εκεί καταλήγουν στην κατοικία των νεκρών (Χελχέιμ), ένα μέρος κάτω από τον κάτω κόσμο (Νιφλχέιμ) ή σε κάποιο άλλο μέρος. Παραδείγματος χάριν, όσοι χάνονται στη θάλασσα πηγαίνουν στην αίθουσα του Εγκίρ στον πάτο της θάλασσας.

                                      νεοκλασικισμός στην Ελλάδα 
                                      στην οδό Πανεπιστημίου, Αθήνα
                                              1839-1849
                                                      σ.  195
                                               ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΤΡΙΛΟΓΙΑ
 Αριστερά, η Εθνική Βιβλιοθήκη, στο κέντρο το Πανεπιστήμιο Αθηνών, δεξιά η Ακαδημία Αθηνών.
                                            ΑΠΌ ΤΟ ΔΑΝΟ ΑΡΧΙΤΈΚΤΟΝΑ Hans Christian Hansen
                               

                                                        ρομαντισμός
                                                          1830
                                                            σ. 211
                                                η ελευθερία οδηγεί το λαό
                                        ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΝΤΕΛΑΚΡΟΥΑ

                                                           1883
                                                           σ. 217
                                                  η αποστήθιση
                                             ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΓΥΖΗΣ

                                                   1838   Παρίσι
                                                            σ. 227
                                            Louis Daguerre
                "Boulevard du Temple"

                         προκλητικό, απορρίφθηκε από το επίσημο Σαλόν του 1863
                                    εκτέθηκε στο Σαλόν των Απορριφθέντων
                                    προαναγγέλλει τον ιμπρεσιονισμό
                                                            σ. 231
                                                 "ΠΡΌΓΕΥΜΑ ΣΤΗ ΧΛΟΗ"
                                                     ΕΝΤΟΥΑΡ ΜΑΝΕ

                                                     1888
                                                   σ. 235
                            μετα-ιμπρεσιονισμός
                                          "νυχτερινό καφενείο"
                                       Vincent van Gogh

"... αντί να αναπαράγω αυτό που έχω μπροστά στα μάτια μου, χρησιμοποιώ το χρώμα με κάποια αυθαιρεσία, για να βγάλω αυτό που έχω μέσα μου... εδώ προσπάθησα να εκφράσω τα τρομερά πάθη της ανθρωπότητας..."

                                            1907-8     
                                        Βιεννέζικη απόσχιση
                                                 σ. 255
                                           DER KUSS   Liebespaar
                 από το συμβολιστή Gustav Klimt

                                   Νορβηγός προάγγελος του εξπρεσιονισμού
                                                   1893
                                                 σ. 264
                                            Der Schrei der Natur
                                                 Skrik
                                                Edvard Munch

                                             1907
                                           σ. 277
                               "οι δεσποινίδες της Αβινιόν"
                   Pablo Picasso

                                                    σουρεαλισμός
                            στο μουσείο της Γενεύης Musée d’Art et d’Histoire
                                                            σ. 291
                                                    "γούνινο πρόγευμα"
                                                      Méret Oppenheim

                                                          σ. 293
                                             "οι ανησυχαστικές μούσες 1916"
                                                      μεταφυσική ζωγραφική
                   Giorgio de Chirico

                                                                      Villa Savoye  1931
                          Le Corbusier
                                                                            σ. 298

        Fountain is a 1917 work produced by Marcel Duchamp.
                                  σ. 307

                                 Jacques and Berthe Lipchitz, 1916
                                  Amedeo Modigliani
                                                                      σ.  316

 Jackson Pollock
 Number 2, 1949
ABSTRACT EXPRESSIONISM
ACTION PAINTING
σ. 321

L'Homme au doigt
"ο άνθρωπος που δείχνει"  1947
μπρούντζος    μέγεθος: 180 cm (70 in)
[L’homme au doigt sold for $126 million, or $141.3 million with fees, in Christie's 11 May 2015 Looking Forward to the Past sale in New York]
 Alberto Giacometti
(10 October 1901 – 11 January 1966)
σ. 323

Alberto Giacometti’s L’homme au doigt [video]

watch Alberto Giacometti paint! [video]

Spend a few intense minutes with Alberto Giacometti in his Paris studio and see him at work on his striking sculptures. [video]




ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ζιρώ, Ο., Μερτζάνη, Ε. & Πετρίδου, Β. (2015). Ιστορία της τέχνης Γ' Λυκείου. ΙΤΥΕ