4. Η ελληνική τέχνη

        ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΕΠΟΧΗ        900-700 π.Χ.

                     αγγείο πρωτογεωμετρικής εποχής [950 πΧ.]



                 

                                                       πρόθεση νεκρής

                             γεωμετρικός αμφορέας του Διπύλου
                                     760-750 π.Χ.  160 εκ.
                                                   

                                   εκφορά νεκρού

Ο ΚΡΑΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ΔΙΠΥΛΟΥ Αττικός υστερογεωμετρικός κρατήρας. 
Στην κύρια ζώνη, εκφορά του νεκρού επάνω σε άμαξα. Γύρω, θρηνωδοί και άνδρες με σπαθιά. 
Του « Ζωγράφου του Hirschfeld». 750 – 735 π.Χ. 
Διαστάσεις: ύψος: 108,3 εκ. Διάμετρος 72,4 εκ. 
ΕΘΝΙΚΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ 

                            ΗΟΣΝΥΝΟΡΧΕΣΤΟΝΠΑΝΤΟΝΑΤΑΛΟ
                                      ὸς νῦν ὀρχεστôν πάντον ἀταλό

                      ὃς νῦν | ὀρχη|στῶν πάν|των ἀτα|λώτατα | παίζει τῷ τόδε ...

                                     αρχαιότερη  επιγραφή σε αγγείο 740 π.Χ. 
                                         με φοινίκεια γράμματα
                                        αττική τριφυλλόσχημη οινοχόη

oinochoa Dipylonensis inscription

χάλκινο σύμπλεγμα:    Κένταυρος Νέσσος και Ηρακλής

Bronze man and centaur

8ος αιώνας π.Χ.        ύψος 0,11 μ. 

μουσείο THE MET   Νέα Υόρκη


ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ      700 - 480 π.Χ.

αμφορέας Πολυφήμου
660 π.Χ.
αρχαιολογικό μουσείο Ελευσίνας
1,42 μ. το μεγαλύτερο σωζόμενο πρωτοασττικό αγγείο
τύφλωση κύκλωπα Πολύφημου από τον Οδυσσέα &
καταδίωξη του Περσέα από την Ευρυάλη και Σθενώ μετά το φόνο της αδελφής τους,
της Μέδουσας Γοργούς - επέμβαση της θεάς Αθηνάς

εγχυτρισμός
inhumation in a storage vessel  -   burial practice
[δες "το νεκροταφείο βρεφών στην Αστυπάλαια"]


Khan Academy video
Eleusis Amphora (Proto-Attic neck amphora), 675-650 B.C.E., terracotta, 142.3 cm high (Eleusis Archeological Museum, Greece) 

Ο Αμφορέας Burgon που φιλοξενείται στο Βρετανικό Μουσείο
560 π.Χ.

Ο αμφορέας φέρει την επιγραφή
ΤΟΝΑΘΕΝΕΘ(Ε)ΝΑΘΛΟΝΕΜΙ

Ο αμφορέας συγκαταλέγεται στους Παναθηναϊκούς αμφορείς. Ήταν το επίσημο βραβείο που απονεμόταν στους νικητές των Παναθηναίων, όπως αποδεικνύει η επιγραφή 
«Των Αθήνηθεν άθλων ειμί», δηλαδή η κρατική σφραγίδα προς εξασφάλιση του γνησίου του αμφορέα.
«Είμαι (αμφορέας) των άθλων που έγιναν στην Αθήνα (των Παναθηναϊκών αγώνων)».

το αγγείο Alessandro François
μελανόμορφος ελικωτός κρατήρας
Κλειτίας μ' έγραφσεν
Εργότιμος μ' εποίησεν
570-565 π.Χ.
αρχαιολογικό μουσείο Φλωρεντίας
270 μορφές και 121 επιγραφές

βρέθηκε σε ετρουσκικό τάφο κοντά στο Chiusi

βίντεο
το αγγείο François για μία και μοναδική φορά στην Ελλάδα στο μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
το καλοκαίρι του 2017

Αττικός ερυθρόμορφος καλυκωτός κρατήρας
κρατήρας του Ευφρονίου
Ευξίθεος εποίεσεν
Ευφρόνιος έγραφσεν
510 π.Χ.
αναίρεση του Σαρπηδόνα από τον Ύπνο και το Θάνατο

«Ηρακλής και Αθηνά».
Ερυθρόμορφη και μελανόμορφη όψη δίγλωσσου αμφορέα του Ζωγράφου του Ανδοκίδη,
περ. 520-10 π.Χ., Κρατική αρχαιολογική συλλογή Μονάχου

                  αρχαϊκός αμφορέας 530 π.Χ.
              [με το όνομα του ιδιοκτήτη του εργαστηρίου αγγειοπλαστικής]

Nαός της Αφαίας στην Αίγινα
Ο ναός που σώζεται σήμερα χρονολογείται γύρω στο 500-490 π.Χ.: είναι ο δεύτερος, καθώς ο πρωιμότερος δωρικός χρονολογείται στο 570-560 π.Χ. και καταστράφηκε από πυρκαγιά
 γύρω στο 510 π.Χ. 

                                                  κάτοψη του ναού της Αφαίας  στην Αίγινα
                                                       περίπτερος, διπλός εν παραστάσι

έγχρωμη αναπαράσταση του δυτικού αετώματος του ναού της Αφαίας στην Αίγινα

τα γλυπτά εκτίθενται στυ γλυπτοθήκη του Μονάχου

[δες το άρθρο "γλυπτά του ναού Αφαίας"]

                Ναός του Απόλλωνα στην Κόρινθο [540 π.Χ.]

                 Nαός της Ήρας στη Σάμο
Η περιοχή του Ηραίου ήταν αρχαιότατος τόπος θρησκευτικής λατρείας, κάτι που φαίνεται από το γεγονός ότι στην περιοχή υπάρχουν ερείπια από τουλάχιστον 4 ναούς (Εκατόμπεδος Α' - 8ος αιώνας π.Χ., Εκατόμπεδος Β' - 7ος αιώνας π.Χ., ο ναός των Ροίκου και Θεοδώρου - 6ος αιώνας π.Χ., ο ναός με τη μορφή που σώζεται σήμερα - της εποχής του τυράννου Πολυκράτη 538-522 π.Χ., ναοί ρωμαϊκών χρόνων).

δύο ναοί της Ήρας στην Ποσειδωνία Paestum [νότια Ιταλία]





ΚΟΥΡΟΙ & ΚΟΡΕΣ

ΝΙΚΑΝΔΡΗ
Δήλος, 650 π.Χ. αφιέρωμα στο ιερό της Άρτεμης
Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
με επιγραφή στην αριστερή πλευρά της φούστας γραμμένη βουστροφηδόν

κούρος της Βουλομάνδρας
570 π.Χ.
[βόστρυχοι και ταινία δεμένη στον κόμβο του Ηρακλέους - Ηράκλειον άμμα]

κούρος της Αναβύσσου
ή Κούρος εν προμάχοις
1,94 μ.

 Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο 

το μόνο ένδυμα που φορά ο Κροίσος είναι ο πίλος
υπερηφάνεια για την ανδρεία του νεκρού οπλίτη

στε̑θι ∶ καὶ οἴκτιρον ∶ Κροίσο παρὰ σε̑μα θανόντος ∶ / ℎόν ποτ’ ἐνὶ προμάχοις ∶ ὄλεσε θο̑ρος ∶ Ἄρες

ΣΤΕΘΙ ΚΑΙ ΟΙΚΤΙΡΟΝ ΚΡΟΙΣΟ  ΠΑΡΑ ΣΕΜΑ ΘΑΝΟΝΤΟΣ ΗΟΝ

ΠΟΤ' ΕΝΙ ΠΡΟΜΑΧΟΙΣ ΟΛΕΣΕ ΘΟΡΟΣ ΑΡΕΣ

Στάσου και θρήνησε στου Κροίσου δίπλα το μνήμα

που πέθανε στην πρώτη γραμμή

τον αφάνισε ο τρομερός Άρης

ΦΡΑΣΙΚΛΕΙΑ

Μεσόγεια, Αττικής          540 π.Χ.

επιτύμβιο μνημείο ανύπαντρης κοπέλας

αρχετυπική εικόνα γυναικείας μορφής

καλλωπισμός:

 στεφάνη με λωτούς, περιδέραιο, ενώτια κσι ψέλια

μαίανδροι, ρόδακες, τετράκτινα αστέρια στα ρούχα

ΣΕΜΑΦΡΑΣΙΚΛΕΙΑΣΚΟΡΕΚΕΚΛΕΣΟΜΑΙ

ΑΙΕΙΑΝΤΙΓΑΜΟΠΑΡΑΘΕΟΝΤΟΥΤΟ

ΛΑΧΟΣΟΝΟΜΑ

ΑΡΙΣΤΙΟΝΠΑΡΙ[ΟΣΜΕΠΟΙΕΣΕ]

αναπαράσταση του χρωματισμένου αγάλματος

H Φρασίκλεια και ο κούρος της Μερέντας, Αττικής

Τα δύο γλυπτά χρονολογούνται το 540 π.Χ. και ανακαλύφθηκαν το 1972. Ο ανασκαφέας Ε. Κακαβογιάννης και ο έφορος Αρχαιοτήτων Ε. Μαστροκώστας την ώρα της αποκάλυψης των αγαλμάτων. 
Επιγραφικό Μουσείο, Αρχείο Ευθ. Μαστροκώστα. 
Από το βιβλίο "Οι μεγάλες στιγμές της ελληνικής αρχαιολογίας", εκδόσεις Καπόν.

επηρεασμός νεότερων καλλιτεχνών

Ο Ηρακλής σκοτώνει τον Κένταυρο Νέσσο  [1599]
Giambologna
Φλαμασνδός γλύπτης που δούλεψε στην Ιταλία





γλωσσάριο

Το τέταρτο κεφάλαιο από το σχολικό εγχειρίδιο

test του τέταρτου κεφαλαίου


 βιβλιογραφία
Boardman, J. (1967). Pre-classical. From Crete to archaic Greece. Harmondsworth: Penguin
Richter, G. (1974). Αρχαία ελληνική τέχνη. Αθήνα: Καρδαμίτσα
Πλάντζος, Δ. (2016). Ελληνική Τέχνη και Αρχαιολογία. 1200-30 π.Χ. Β' Έκδοση. Αθήνα: Καπόν