Κεφάλαιο 11 Μπαρόκ και Ροκοκό

Baroque

τεχνοτροπία: μεγαλειώδες, διακοσμητικό, πομπώδες, αντικλασικό,
συνύπαρξη ρεαλισμού/ιδεαλισμού, έντονα χρώματα, φωτοσκίαση,
πλούτος, ποικιλία, επισημότητα

Χαρακτηρίστηκε από ένα έντονο δραματικό και συναισθηματικό στοιχείο

στόχος: έξαρση των συναισθημάτων και εντυπωσιασμός του θεατή

μπαρόκ στην πραγματικότητα σημαίνει παράδοξο, τερατώδες, διότι αψηφά τις κλασικές φόρμες
και προέρχεται πιθανότατα από την πορτογαλική λέξη barocco, που σημαίνει το ακανόνιστο μαργαριτάρι 

Johann Tetzel  "As soon as the coin in the coffer rings, the soul from purgatory (also attested as 'into heaven') springs."
συγχωροχάρτια

31-10-1517
O μοναχός Μαρτίνος Λουθήρος τοιχοκολλάει τις 95 θέσεις του στην εκκλησία
Schlosskirche στην Βιτενβέργη
ΠΡΟΤΕΣΤΑΝΤΙΣΜΟΣ - ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΟΜΕΝΟΙ

διαίρεση της Ευρώπης ανά xριστιανικό δόγμα

ΜΠΑΡΟΚ

1600  - 1750

17ος και αρχές 18ου αιώνα

Αντιμεταρρύθμιση - Καθολική εκκλησία

μοναχικά τάγματα
ιερά εξέταση
λογοκρισία

σύνοδος του Τρέντο Concilium Tridentinum   1545-1563
(πνευματική ανασυγκρότηση της εκκλησίας)


Τέχνη

Ως τυπικά χαρακτηριστικά της μπαρόκ αρχιτεκτονικής μπορούμε να αναφέρουμε:

• δραματική χρήση του φωτισμού με έντονες αντιθέσεις
• υπερβολική χρήση διακοσμητικών στοιχείων συμπεριλαμβανομένων και μεμονωμένων γλυπτών στο εξωτερικό
• μεγάλης κλίμακας διακοσμητικές αναπαραστάσεις στις οροφές των κτιρίων
• έντονη σύνδεση της αρχιτεκτονικής με τη ζωγραφική
• χρήση τεχνικών οπτικής "απάτης" (trompe l'oeil)

 πλατεία Αγίου Πέτρου, Βατικανό, Ρώμη, Ιταλία    [1656 to 1667]
Piazza San Pietro
επανασχεδιάστηκε από τον Gian Lorenzo Bernini

παλάτι Πίτερχοφ, Αγία Πετρούπολη, Ρωσία   [1705-1755]
French architect Jean-Baptiste Le Blond

 αεροφωτογραφία του παλατιού των  Βερσαλιών
 κατοικία του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΔ'  [1643 – 1715]
 [ανοικοδόμηση 1661–1715]
 Louis Le Vau  architect. 

 αίθουσα κατόπτρων
 παλάτι Βερσαλιών, Γαλλία
 Château de Versailles

πρόσοψη του ναού
chiesa di Santa Maria di Gesù
Παλέρμο, Σικελία, Ιταλία

εσωτερικό του ίδιου ναού
chiesa di Santa Maria di Gesù
Παλέρμο, Σικελία

Testa di Medusa   1597    [δεύτερη έκδοση]
κεφαλή της Μέδουσας
Caravaggio   [Michelangelo Merisi]

μυθολογία:  πανέμορφη ιέρεια της Αθηνάς που ο Ποσειδώνας τη βίασε μεταμορφωμένος σε άλογο στον ιερό χώρο της Αθηνάς. Η θεά, εξοργισμένη με το γεγονός, δεν μπορούσε να έρθει σε ρήξη με τον Ποσειδώνα και έτσι ξέσπασε πάνω στη Μέδουσα. Την μεταμόρφωσε σε απεχθές τέρας, που αντί για μαλλιά είχε φίδια. Η ασχήμια της ήταν τέτοια, που όποιος την κοιτούσε στο πρόσωπο πέτρωνε. Τελικά τη σκότωσε ο Περσέας, με την βοήθεια της Αθηνάς.

Παναγία των προσκηνητών
Caravaggio   [Michelangelo Merisi]
Madonna of Loreto /  Madonna of the Pilgrims
κέντρο της Ρώμης, βασιλική  του Αγ. Αυγουστίνου,
παραγγελία του Ermete Cavalletti για να στολίσει το παρεκκλήσι μέσα στο ναό

Η Παναγία θρηνεί το Χριστό
Annibale Carracci
Pietà, 1599-1600, Museo di Capodimonte, Napoli

Η έμπνευση του ποιητή
Nicolas Poussin - L'Inspiration du poète (1629)
"με συστηματική χρήση της τρισδιάστατης μακέτας (μικρά κέρινα ομοιώματα)
ώστε τελικά οι μορφές μοιάζουν να είναι σμιλεμένες στον πίνακα"

Las meninas (1656),
Οι δεσποινίδες των τιμών
(στη μέση η πριγκίπισσα Ινφάντα Μαργαρίτα Τερέζα, κόρη του βασιλιά Φίλιππου Δ' )
 Diego Velázquez

Αφροδίτη και 'Αδωνις   [αρχές 17ου αιώνα]
Peter Paul Rubens  [1577 – 1640]

Η Γαλατού (Het Melkmeisje / De Melkmeid)  1657
 είναι μία από τις διασημότερες ρωπογραφίες (ζωγραφική της καθημερινότητας, peinture de genre)
του  Johannes Vermeer

Ο Χριστός διδάσκων   1652
La petite Tombe    [etching, engraving, and drypoint]
οξυγραφία [χαρακτική]
Rembrandt

Το μάθημα ζωγραφικής   1665
Jan Steen

τοπίο με κυνηγούς   1620
του Φλαμανδού ζωγράφου  Paul Bril
"Βεντουτίστι" από την ιταλική λέξη veduta = θέα
ζωγράφοι δηλ. που δημιουργούν τοπιογραφίες

 κλασικό τοπίο με ερείπια     1725
Marco Ricci
"καπρίτσιο" = τοπίο με φανταστικά στοιχεία

 Gian Lorenzo Bernini, 
La Verità svelata dal tempo
η αλήθεια αποκαλύπτεται από τον χρόνο

η αρπαγή της Περσεφόνης   [1621-1622]
Gian Lorenzo Bernini

Η είσοδος στο μεγάλο κανάλι της Βενετίας
Canaletto
ΡΟΚΟΚΟ [η τέχνη ευχαριστεί - στόχος: η απόλαυση της ζωής]

 ερωτικό τραγούδι    1717
 Jean-Antoine Watteau
ΡΟΚΟΚΟ 
"το κυρίαρχο στοιχείο της "fete galante", της ευθυμίας των εραστών,  είναι το υπαίθριο γλέντι"

La Nana η χορεύτρια νάνος    1901
επίδραση του Βελάσκεθ στον Πικάσο

ο Πικάσο ζωγράφισε το 1957, 58 πίνακες με το τίτλο "Las Meninas"



webliography
14 things to know about "Las Meninas"
"Las Meninas"
"Las Meninas" The Guardian
VELÁZQUEZ, A REFERENCE FOR PICASSO
Picasso "La Nana" [wikiart] 
Rembrandt's Religious Etchings

 Ο απίστευτος αρχιτέκτονας Francesco Borromini 

Ο γλύπτης και αρχιτέκτονας Ιωάννης Λαυρέντιος Μπερνίνι

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Καραβάτζιο (2007). Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Larousse Britannica. Τόμος 27, σ. 317-321, Αθήνα: Πάπυρος Γραφικαί Τέχναι

Gombrich, E. H. (1998). Το χρονικό της τέχνης. Β’ Έκδοση, μετάφραση της 16ης αγγλικής. Αθήνα : ΜΙΕΤ
σελ. 388-433
Marini, F. & Rose, B. (2006). Καραβάτζο. Αθήνα: Καθημερινή
Ragusa E., & Portus, J. (2006). Βελάσκεθ [Velasquez]. Αθήνα: Καθημερινή